จากประชาชาติธุรกิจ

---

กลางกระแส คลื่นความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร (Corporate Social Responsibility) ที่ถาโถม จนวันนี้แทบจะเรียกได้ว่า กว่า 90% ของธุรกิจไทยระบุว่าตนเองทำ CSR ผลสำรวจของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยที่ระบุว่า กว่า 81% ขององค์กรนั้นมีนโยบาย CSR ก็เป็นเครื่องยืนยันคำกล่าวนี้ เพียงแต่ CSR ในวันนี้ยังสำหรับ แต่ละองค์กร ยังอาจจะเดินไปในแบบที่ต่างความเชื่อ ต่างมุมมอง ต่างการกระทำ ไม่ว่าจะมองว่า CSR เป็นเพียงการคืนกำไรสู่สังคมในฐานะพลเมืองที่ดี หรือจะมองว่า CSR เป็นเพียงกิจกรรมเพื่อสังคมและการบริจาค ไปจนกระทั่งมองว่า CSR เป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งในการบริหารจัดการองค์กรที่จะนำไปสู่การพัฒนาอย่าง ยั่งยืน ซึ่งเป็นแนวโน้มสำคัญของโลก

และไม่ว่าจะด้วยเหตุผลและความ จำเป็นใดที่องค์กรมองว่าตนเองต้องมีความรับผิดชอบ หากแต่พัฒนาการของ CSR ไทย ในวันนี้เดินมาไกลกว่าที่หลายคนคาด

ในฐานะที่ติดตามความ เคลื่อนไหวทั้งในระดับมหภาคและการได้ลงสัมผัสองค์กรธุรกิจ "ดร.พิพัฒน์ ยอดพฤติการ" ผู้อำนวยการสถาบันไทยพัฒน์ มองเห็นสถานการณ์ CSR ไทยในวันนี้ว่า "ถ้าพูดถึงเฉพาะสถานการณ์ CSR บ้านเราในวันนี้เป็นขบวน ผมมองว่า พวกหัวขบวนหรือองค์กรที่เป็นผู้นำเรื่องนี้นั้นไปรอดแล้ว ในขณะที่องค์กรที่เป็นกลางขบวนที่ทำ CSR ซึ่งมีการพัฒนาไปในระดับหนึ่งแล้วจะยาวขึ้น ขณะที่ท้ายขบวนคือองค์กรที่ไม่มีความรู้เกี่ยวกับ CSR เลยจะมีสั้นลง"

และ ไม่ว่าจะอย่างไรก็ดูเหมือนว่าการปฏิเสธ CSR จะยิ่งกลายเป็นเรื่องที่ยากขึ้นและยากขึ้น โดยเฉพาะการเกิดขึ้นของมาตรฐานความรับผิดชอบต่อสังคม ISO 26000 ที่กำลังจะประกาศใช้อย่างเป็นทางการในปี 2553 ที่จะถึง รวมไปถึงแรงกดดันจากผู้ซื้อและ นักลงทุนในต่างประเทศ อย่างที่ "กุลเวช เจนวัฒนวิทย์" หุ้นส่วนสายงานที่ปรึกษาทางธุรกิจ ส่วนงานที่ปรึกษาด้านการบริหารทรัพยากรบุคคลและการบริหารการเปลี่ยนแปลง บริษัท ไพร้ซ วอเตอร์เฮาส์คูเปอร์ส ประเทศไทย ในฐานะผู้ให้คำปรึกษาในการดำเนินงานด้าน CSR และหลักปฏิบัติที่ถูกต้องในการดำเนินธุรกิจอย่างยั่งยืนแก่องค์กรธุรกิจ ประเมินว่า "ในโลกโลกาภิวัตน์ที่มีบริษัทต่างชาติมาตั้งฐานการผลิตในไทย หรือไม่ก็ซื้อของที่ผลิตในไทย เมื่อทิศทางโลกก้าวเข้าสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน องค์กรธุรกิจไทยก็ถูกระบบเหล่านี้ดูดเราให้ไปสู่วัฏจักรของการพัฒนาอย่าง ยั่งยืนโดยอัตโนมัติ เพราะในที่สุดบริษัทก็ต้องการรู้ว่าบริษัทที่เขาซื้อของต้องมีมิติของการ พัฒนาที่ยั่งยืน และไม่ว่าจะอย่างไร จึงเชื่อว่าในที่สุดบริษัทไทยก็ต้องหันกลับมาสำรวจตัวเอง ไม่ช้าก็เร็ว"

เมื่อองค์กรทบทวนและปรับตัวสู่สากล

การ ปรับตัวขนานใหญ่ขององค์กร ไม่ว่าจะเป็นองค์กรที่เป็นผู้นำในเรื่อง CSR องค์กรขนาดกลาง หรือองค์กรขนาดเล็ก ก็จำเป็นจะต้องเร่งปรับตัว และเป็นการปรับตัวไปสู่การเดินตามแนวปฏิบัติด้านความรับผิดชอบต่อสังคมของ องค์กร และการพัฒนาอย่างยั่งยืน ที่มีความเป็นสากลมากยิ่งขึ้น

กระทั่ง บริษัท "บิ๊กเนม" อย่าง "ซีพีเอฟ" ที่ล่าสุดพึ่งเปิดตัวภาพยนตร์โฆษณา CSR เรื่องแรก ก็ให้เห็นผลถึงการหันมาสื่อสารกับสาธารณะในสิ่งที่ตัวเองทำมากขึ้น เป็นเพราะเชื่อว่าสิ่งเหล่านี้จะส่งผลบวกกับแบรนด์ โดยเฉพาะกับลูกค้าในประเทศที่พัฒนาแล้ว โดยก่อนหน้านี้ "ซีพีเอฟ" ก็พยายามที่จะเดินตามรอยมาตรฐานด้านความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กรมากยิ่ง ขึ้น ไม่ว่าจะเดินตามมาตรฐานด้านความปลอดภัย มาตรฐาน CSR-DIW ซึ่งเป็นต้นร่างของ ISO 26000

เช่น เดียวกับ "กลุ่มบุญรอดฯ" ที่พยายามหันมาเน้นเรื่องสิ่งแวดล้อมและสังคมมากยิ่งขึ้น การลงทุนมหาศาลในการเริ่มต้นโครงการ "สิงห์ปาร์ค" ต้นแบบการจัดการน้ำที่ยั่งยืน โดยตั้งเป้าที่จะลดการปล่อยน้ำให้เหลือศูนย์ที่โรงงานใน จ.ขอนแก่น เป็นตัวอย่างของการปรับตัวเพื่อรองรับมาตรฐาน และลดความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นในอนาคตเช่นเดียวกัน

หันกลับมามองการมีส่วนร่วม (staeholder engagement)

ใน ขณะที่เชื่อว่าในอนาคต องค์กรทั้งหัวขบวน กลางขบวน และท้ายขบวนจะหันมาปรับตัว โดยให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของพนักงานมากยิ่งขึ้น "ที่ผ่านมา เรื่องนี้ถือเป็นปัญหาสำหรับหลายองค์กร ที่ส่วนใหญ่ไปมุ่งเน้นทำงานข้างนอก แต่ขาดการมีส่วนร่วมของพนักงาน การขาดการมีส่วนร่วม ทำให้ CSR ไม่สามารถเดินหน้าไปได้ ไม่ว่าจะมีกลยุทธ์ หรือไม่มีกลยุทธ์ CSR ก็ตาม จะเห็นว่าที่ผ่านมา หลายองค์กรมีนโยบาย มีกลยุทธ์ที่ชัด แต่ไม่มีคนทำ ก็เคลื่อนไม่ได้ และนี่เป็นหนึ่งในทิศทางที่เราจะเห็นมากขึ้นในอนาคต ในการให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมีส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทาง CSR ขององค์กร" ดร.พิพัฒน์กล่าว

มากกว่ากันการทำงานด้วยการสร้างการมีส่วนร่วม ยังจะทำให้พัฒนาการ CSR ในองค์กรนั้นสามารถก้าวข้ามไปสู่การสร้าง นวัตกรรม CSR ที่สามารถผสานเข้าไปถึงผลิตภัณฑ์ทั้งที่เป็นสินค้าและบริการ ซึ่งจะช่วยสร้างคุณค่าและสร้างความยั่งยืนให้กับองค์กรและสังคมมากกว่า

การมาถึงของ Product Responsibility

จาก นี้ไป ประเทศไทยก็อาจมีโอกาสเห็น "สินค้าที่เป็นมิตรกับสังคม" (Product Responsibility) เพิ่มมากขึ้น โดยหัวขบวนของเรื่องนี้ ในปัจจุบันคงหลีกไม่พ้นองค์กรขนาดใหญ่ของไทย อย่างนวัตกรรมเพื่อสิ่งแวดล้อมของ "เอสซีจี" (SCG Eco Value) ที่มุ่งเน้นพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพควบคู่กับการเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รวมไปถึงสัญญาณการขับเคลื่อนเรื่องนี้ของบริษัทข้ามชาติ เช่น การเปิดตัวเครื่องดื่มสตาร์บัคส์ เอสเพรสโซ่ เมื่อเร็ว ๆ นี้ ที่การันตีว่าได้ผ่านกระบวนการสรรหาอย่างมีจริยธรรม 100% เป็นต้น

อย่าง ไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่กำลังจะเกิดและเห็นชัดขึ้นในอนาคตคือการขับเคลื่อน CSR ในระดับเครือข่าย ที่กำลังจะเปลี่ยนภาพ ของการทำ CSR ในแบบที่ต่างคนต่างทำ สู่ความร่วมมือในการ แบ่งปันทรัพยากรที่จะช่วยสร้างพลังร่วมและสร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับ สังคมมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะการเกิดขึ้นของ CSR ที่เป็นความร่วมมือในระดับอุตสาหกรรม (sectoral innitiative) ซึ่งเชื่อว่าในอนาคตจะมีความต้องการแนวปฏิบัติที่เจาะจงเป็นรายอุตสาหกรรม มากขึ้น

มากกว่านั้น ในอนาคตยังมีความเป็นไปได้ว่า CSR อาจจะถูกเรียกด้วยคำใหม่ ๆ แต่ไม่ว่าจะเรียกด้วยคำว่าอะไร ผู้เชี่ยวชาญ CSR ทุกคนยืนยันตรงกันว่า ความคิด ความรับผิดชอบต่อสังคม และจิตสำนึกเหล่านี้ไม่มีวันที่จะหายไปไหน ! (อ่านรายละเอียดอนาคต CSR ไทยได้ในประชาชาติธุรกิจ ฉบับพิเศษ The Future of CSR วันจันทร์ที่ 26 - วันพุธที่ 28 ตุลาคม 2552 นี้)