ซึ่งมีทั้งวิธีคิด เหตุผล ความพอดี และเคล็ดลับ ผมว่าได้ทั้งความรู้ ความเข้าใจ และเพิ่มอรรถรสในการกินมากขึ้น

ยก ตัวอย่างแกงโฮะของทางเหนือ ซึ่งที่มาจริงๆ แล้วเป็นอาหารจากวัด หรืออาหารเหลือก้นบาตร คือเวลามีวันสำคัญทางศาสนา คนก็จะเฮโลใส่บาตรกันเยอะ กับข้าวมีทั้งต้ม ทั้งแกง ผัดเผ็ด ผัดผัก ยำ เมื่อมีมากและคนในวัดกินไม่หมดใน 12 วัน ก็เหลือ สมัยก่อนไม่มีตู้เย็นที่จะเก็บของเหลือ พอ 23 วันเข้า มันก็ชักจะเริ่มจะไม่ค่อยดีหรือเริ่มจะบูด คนในวัดนั่นแหละที่เอาทุกอย่างมาเทรวมกันแล้วอุ่นให้ร้อน ตอนแรกๆ ยังมีน้ำแกงหรือต้มมากหน่อย พออุ่นหลายครั้งก็เริ่มงวดแห้ง เมื่อเอามากินก็อร่อย เพราะรสชาติมันเข้มข้นขึ้น ฉะนั้นแกงโฮะจึงมีทั้งไก่ หมู แคบหมู มะเขือ เห็ด กะหล่ำปลี พริก หน่อไม้ วุ้นเส้น และอีกหลายๆ อย่าง นั่นก็คือของเหลือทั้งนั้น และแกงโฮะที่จะอร่อยสุดยอดนั้นต้องอมเปรี้ยวนิดหน่อย ก็มาจากที่มันเริ่มจะบูดนั่นเอง

เหมือนกับกินแกงอ่อมผักอีสานใน กรุงเทพฯ ไม่อร่อย จะเหมือนต้มผักธรรมดา เพียงแต่ใส่ผักพื้นบ้านเท่านั้น ไม่เหมือนที่อีสานหรือเป็นอีสานแท้ๆ เพราะอีสานแท้ๆ นั้นเขาจะใส่น้ำน้อยๆ ให้รสของผักมันออกมาอย่างเข้มข้นแล้วปรุงรสจะด้วยใส่น้ำปลาร้า พริก จากนั้นเอาข้าวเหนียวจิ้ม ก็เท่ากับว่ากินข้าวเหนียวจิ้มน้ำต้มผักปรุงรส ซึ่งบางทีก็ใส่ปลาแห้งบ้าง เขียดตัวน้อยบ้าง เพิ่มรสชาติ

ฉะนั้นเวลา กินแกงโฮะหรือแกงอ่อมก็ดี ยิ่งอร่อยด้วยก็เข้าใจว่ามันอร่อยเพราะอะไร จะดีกว่าหลับหูหลับตากิน หรือนั่งรถเมล์ผ่านเห็นอะไรเข้าท่าก็ลงไปกิน กินอิ่มแล้วสะบัดก้นไป ไม่รู้เหนือรู้ใต้

เมื่อชอบต้นตอของกิน ก็ชอบอุปกรณ์เครื่องมือหรือเครื่องครัวอีกด้วย เพราะถือว่ามันคือต้นตอที่ทำให้เกิดของกินอีกเหมือนกัน เครื่องครัวแต่ละชิ้นมันมีเหตุผลในการใช้ของตัวมันเอง แล้วคนอีกนั่นแหละที่จะเลือกใช้โดยยึดเอาตามความถนัดของตัวเอง ไม่ใช่ว่ามีอะไรก็ใช้

ตัวอย่าง เช่น สมัยก่อนคนจีนที่ขายแกงกะหรี่จีน ประเภทแกงกะหรี่เอ็นเนื้อ หรือแกงกะหรี่หมู หรือแกงปลาช่อนกับฟัก จะไม่ใช้กระบวยจะใช้กระจ่าแทน ซึ่งกระจ่าช้อนเนื้อ น้ำ ได้พอประมาณ แต่จะเห็นเนื้อหนังได้ชัดเจนกว่า แล้วเทสะบัดแกงใส่จานข้าวได้ง่ายคล่องตัวกว่าใช้กระบวยเยอะ

ก็ เพราะชอบของแบบนี้แหละ เวลาไปที่ไหนเจอเครื่องครัวที่น่าใช้ หรือที่มันเกือบสูญหายไปแล้วหรือแม้กระทั่งเป็นของทันสมัยที่ออกแบบถนัดมือ ก็ซื้อ ซื้อจนกระทั่งล้นลิ้นชัก ท่วมตู้ บางชิ้นไม่เคยหยิบมาใช้ หรือนึกได้ว่าเคยซื้อมาแต่ก็หาไม่เจออย่างนั้นก็มี

ครั้งนี้จะเก็บตก เครื่องครัวไปเรื่อยเปื่อย ในกรุงเทพฯ บ้าง ต่างจังหวัดบ้าง เหมือนเป็นการแนะนำเผื่อผู้สนใจผ่านไปทางนั้น จะได้มองๆ ดู

เตาถ่าน เตาสำรองสำหรับปิ้งย่างหรือเคี่ยว นี่คงไม่ต้องแนะนำเป็นพิเศษว่าต้องซื้อที่ไหน แต่ที่คู่กับเตาก็ต้องเป็นถ่านไฟ นี่ถ้าให้ดีต้องเป็นถ่านไม้โกงกาง เพราะให้ไฟแรง ไม่มอดง่าย ไม่แตกเป็นพลุเปรี้ยงปร้าง ซึ่งถ่านไม้โกงกางนี้แหล่งเผาใหญ่อยู่ที่วัดเขายี่สาร สมุทรสงคราม ถ้าผ่านไปทางนั้นก็น่าจะแวะซื้อตุนเก็บไว้

อีกอย่างคือ ขี้ไต้ สำหรับเป็นเชื้อไฟ หาซื้อยากครับ แม้กระทั่งร้านโชห่วย ขายเตา หม้อ กระทะตามตลาดสดยังไม่ค่อยมีขาย แต่ที่มีขายแน่นอนอยู่ที่ซอยข้างวัดเล่งเน่ยยี่ เจริญกรุง เพราะสำหรับจุดไหว้เจ้าตอนตรุษ สารท
เชื้อไฟอีกอย่างคือไม้เกี๊ยะหรือไม้ สน ซึ่งทางเหนือมีเยอะ ขายเป็นมัดๆ ตามร้านขายอาหารแห้งอาจจะมีบ้าง ผมเคยเห็นที่ตลาดต้นลำไย ตลาดกลางเมืองเชียงใหม่ นี่ก็น่าซื้อไว้เหมือนกัน

เมื่อ เป็นเรื่องของเตา เตาย่างสะเต๊ะก็เป็นที่น่าสนใจ ซึ่งบางทีอาจจะมีโอกาสย่างลูกชิ้นปิ้ง หมูปิ้ง ไส้กรอกอีสาน หรือ BBQ เตาแบบนี้ต้องไปที่เวิ้งนาครเขษม มีทุกขนาดทุกราคา
สำหรับเวิ้งนาครเขษม นี่ก็เป็นแหล่งเครื่องครัวใหญ่ เครื่องทองเหลือง เช่น กระทะ ตะกร้อ กระชอน พิมพ์ขนมฝรั่ง แม้กระทั่งกระดิ่งทองเหลือง ที่นี่มีครบ

ประเภทเครื่องสเตนเลส เช่น หม้อก๋วยเตี๋ยว หม้อเคี่ยวน้ำซุป ถังทำไอศกรีม ที่นี่ก็มีเยอะ
ครก หิน นี่ถือว่าเป็นของสามัญประจำบ้าน ต้องมีโอกาสใช้แน่ๆ ที่จริงก็หาซื้อได้ทั่วไป แต่อาจจะเป็นรูปทรงแบบโบราณซึ่งก็ดี แต่หนักหน่อย เวลาล้างคว่ำก็เปลืองที่เอาเรื่องเหมือนกัน มีร้านขายครกใหญ่ที่อ่างศิลา ชื่อร้านธำรงแกรนด์สโตน ร้านนี้จะเลยสะพานปลาอ่างศิลาที่จะมุ่งหน้าไปบางแสน จะมีครกที่ออกแบบสำหรับส่งออกนอก เป็นแบบทันสมัย มีทั้งแบบกะทัดรัดเรียบๆ สวยน่าใช้ไม่หนัก ข้อสำคัญกลึงด้านในเรียบร้อยไม่ต้องห่วงเรื่องเศษหินกะเทาะปนกับของที่ตำ

ครก ดินเผาแบบอีสาน ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นสีดินดิบไม่เคลือบหรือสีน้ำตาลเข้ม มีที่ร้านข้างตลาดสด อ.เชียงคาน จ.เลย จะเคลือบสีเขียว สวยแบบโฟล์กอาร์ต ถ้าผ่านไปทางนั้นก็น่าจะดู ถ้าชอบก็ซื้อไม่เสียหาย

ครก ไม้ก็เป็นอีกอย่างหนึ่งที่น่าสนใจ ถึงจะไม่ค่อยมีโอกาสได้ตำส้มตำนักก็ตาม ผมเคยเจอครกไม้ที่โฟล์กอาร์ตที่สุด แกะด้วยมือ วางขายในเพิงข้างทางระหว่าง จ.แพร่ ไปน่านก่อนถึง อ.เวียงสา ไม่ไกล นอกจากครกไม้แล้วยังมีเชื้อฟืนไม้เกี๊ยะขายอีกด้วย นี่ก็เหมือนกันถ้าผ่านทางนั้นลองมองดู เห็นเข้าเผื่อจะเข้าตาต้องใจครับ

ขวด ใส่ซี่อิ้ว น้ำปลา หลายบ้านเมื่อกินอะไรแล้วรู้สึกไม่ค่อยเค็ม ก็ไปหยิบขวดน้ำปลาหรือขวดซี่อิ้วจากในครัวเอามาเหยาะใส่ ก็ดูจะเป็นอะไรที่ง่ายๆ ไปหน่อย หรือบางบ้านต้องมีขวดซี่อิ้ว น้ำปลา วางประจำบนโต๊ะอาหารเลย เพื่อให้ดูไม่น่าเกลียด แทนที่จะเอาขวดซี่อิ้วน้ำปลาใหญ่ๆ จากโรงงานตั้งโด่เด่ ก็มีทางออกโดยใช้ขวดเครื่องปั้นดินเผาของศรีสัชนาลัยเอามาใส่ซี่อิ้ว น้ำปลาแทน แต่จริงๆ แล้วขวดเครื่องปั้นดินเผาที่ว่านี้เป็นการเลียนแบบเครื่องปั้นสังคโลกโบราณ เขาทำเป็นของที่ระลึกตั้งโชว์ เห็นเข้าท่าดีน่าจะเอามาใช้ให้เกิดประโยชน์โดยใส่ซี่อิ้วน้ำปลา

แหล่งทำเครื่องปั้นดินเผาที่ว่านี้อยู่ที่เกาะน้อย ใกล้เมืองเก่าศรีสัชนาลัย แล้วมีอยู่หลายรูปแบบด้วยสุดแล้วแต่ว่าจะชอบแบบไหน

ทั้ง หมดที่แนะนำมาก็คงพอที่จะเอามาใช้เป็นเครื่องครัวในบ้าน ซึ่งที่ผมว่าตั้งแต่ต้นแล้วว่าทั้งหมดนั้นต้องขึ้นอยู่กับความถนัดของคนใช้ และเมื่อถูกใจแล้วจะภูมิใจครับว่า ได้มาจากที่โน่นที่นี่ สนุกอีกต่างหาก นี่เป็นจุดดีอีกอย่างหนึ่งของเครื่องครัวครับ