จากประชาชาติธุรกิจ

"กาแฟ" นับเป็นเครื่องดื่มยอดนิยมกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เพราะมีองค์ประกอบของ "คาเฟอีน" ที่มีฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลาง จะสังเกตได้ว่า เมื่อดื่มกาแฟเพียง 10-15 นาที สมองจะเริ่มตื่น ร่างกายรู้สึกผ่อนคลาย กระปรี้กระเปร่า แต่ข้อเสียชองคาเฟอีนก็มีอยู่เช่นกัน โดยหากดื่มกาแฟวันละหลายแก้ว จะทำให้ตาค้าง นอนไม่หลับ ท้องผูก หัวใจเต้นแรง ใจสั่น กระวนกระวาย หงุดหงิดง่าย ปัสสาวะบ่อยและมีความดันโลหิตสูง เพราะคาเฟอีนทำให้หลอดเลือดหดตัวและทำให้ร่างกายลดการดูดซึมธาตุเหล็กและ แคลเซียม

 ทำไมจึงมีโฆษณาว่ากาแฟใช้ลดความอ้วนได้?
เป็นที่ทราบกับดีแล้วว่า สารคาเฟอีนมีฤทธิ์เพิ่มความกระชุ่มกระชวยให้สมอง และช่วยขจัดความอ่อนล้า โดยได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ว่า มีคุณสมบัติเป็น "เทอร์โมเจนีซีส" (Thermogenesis) ซึ่งคือสารเร่งการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย มีผลทำให้ไขมันที่สะสมตามส่วนต่างๆ ของร่างกายถูกสลายเป็นพลังงานความร้อน ด้วยเหตุนี้จึงทำให้อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มนำผลการศึกษาดังกล่าวมา โฆษณาว่า การดื่มกาแฟสามารถช่วยลดความอ้วนได้ นอกจากนี้ สารคาเฟอีนยังมีฤทธิ์เป็นสารขับปัสสาวะ จึงทำให้น้ำหนักตัวลดลงชั่วคราว

 ต้องดื่มกาแฟกี่แก้ว จึงจะได้ผล?
ผู้ที่ต้องการลดความอ้วนโดยการดื่มกาแฟ คงต้องผิดหวังเมื่อได้อ่าน เพราะการจะได้ผล ต้องดื่มกาแฟถึงวันละอย่างน้อย 6 แก้วขึ้นไป แต่ตามปกติแล้ว เมื่อดื่มกาแฟเรามักใส่นมข้นหวาน ครีมเทียมและน้ำตาล ซึ่งล้วนทำให้ร่างกายได้รับพลังงานมากขึ้น นอกจากนี้ ร่างกายบางคนอาจไม่สามารถทนได้กับสารคาเฟอีนจำนวนมาก ผลของคาเฟอีนอาจก่อให้เกิดอันตรายตามมาได้

 จะดื่มชาแทนกาแฟได้หรือไม่?
ใบชามีองค์ประกอบของคาเฟอีนมากกว่ากาแฟ แต่เนื่องจากใบชามีสารแทนนินมาก ส่งผลให้เมื่อดื่มแล้ว สารแทนนินในน้ำชาจะไปเคลือบกระเพราะอาหาร ทำให้การดูดซึมสารคาเฟอีนจากใบชาลดน้อยลงมาก

 สมุนไพรอะไรบ้าง ที่ให้ผลเหมือนกับกาแฟ?
สมุนไพรหลายชนิดมีคุณสมบัติเช่นเดียวกับคาเฟอีนใน กาแฟ เช่น สารสกัดจากส้มซ่า ซึ่งมีสารไซเนปฟริน ที่มีคุณสมบัติเช่นเดียวกับยาเอฟีดริน ในเรื่องการเร่งเผาผลาญพลังงานของร่างกาย ช่วยสลายไขมัน แถมยังมีฤทธิ์ยับยั้งความอยากอาหาร ข้อดีของสารสกัดจากส้มซ่า คือ ปราศจากอาการข้างเคียงเมื่อเทียบกับยาเอฟีดริน จึงมีการนำสารสกัดจากส้มซ่ามาผสมในสูตรยาลดความอ้วนหลายชนิด
สารสกัดจากพริก หรือ แคปไซซิน, สารสกัดจากขิงและสารสกัดจากสมุนไพรจีน (Ma huang) พืชเหล่านี้มีคุณสมบัติเป็นเทอร์โมเจนีซิสเร่งการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย ช่วยสลายไขมันและถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสมกับคาเฟอีนในยาลดความอ้วน อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันสมุนไพรจีนมาหวงยังไม่ได้รับการอนุญาตให้นำเข้าประเทศไทย เนื่องจากอาจมีการนำไปสกัดเพื่อทำยาบ้า

****************************************************************************

ที่มา นิตยสาร "ฉลาดซื้อ" ฉบับที่ 104 เขียนโดย รศ.ดร.พิมลพรรณ พิทยานุกุล คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล
(ติดต่อ "ฉลาดซื้อ" ได้ที่ มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค 4/2 ซ.วัฒนโยธิน แขวงถนนพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 10400 โทรศัพท์ 0-2248-3734-7 โทรสาร 0-2248-3733 อีเมล webmaster@consumerthai.org)