จากประชาชาติธุรกิจ

โดย ศิริพงษ์ วิทยวิโรจน์    นิตยสาร ดิ แอตแลนติก เป็นนิตยสารอเมริกันที่มีอายุยาวนานมาราวๆ 150 ปี งานของมาร์ค ทเวน ก็ตีพิมพ์ที่นั่นหลายครั้ง

จอห์น นอว์ตัน คอลัมนิสต์แห่งหนังสือพิมพ์ เดอะ การ์เดียน ของอังกฤษ บอกว่า นิตยสาร เล่มนี้โยนระเบิดทางปัญญามาให้สังคมทุก 50 ปี เมื่อประมาณ 50 ปีก่อน ดิ แอตแลนติกตีพิมพ์บทความของ แวนเนวาร์ บุช วิศวกรแห่งสถาบันเทคโนโลยีแมสซาซูเซตส์ เรื่อง "As We May Think"

บทความนี้กลายเป็นพิมพ์เขียวของโลกอินเตอร์เน็ต หรือเวิลด์ไวด์เว็บในปัจจุบันที่เราคุ้นเคยกัน นั่นเอง

เมื่อ ราวๆ สองปีก่อนหน้านี้ เหมือนจะมีระเบิดอีกลูกในความเห็นของนอว์ตัน ที่ดิ แอตแลนติก โยนใส่สังคมโลก มันเป็นบทความของ นิโคลัส คาร์ ชื่อ "กูเกิลกำลังทำให้พวกเราโง่ลงหรือเปล่า" (Is Google Making Us Stupid?)

คาร์ เป็นนักเขียนนักคิดที่มีอิทธิพลทางความคิดต่อโลกไม่น้อย และเป็นนักคิดทวนกระแส เขาตั้งข้อสังเกตว่าการใช้อินเตอร์เน็ตไปนานๆ ทำให้การทำงานของสมองเปลี่ยนไป อย่างน้อยก็ของเขาเอง ไม่กี่ปีมานี้คาร์รู้สึกอึดอัดคับข้องใจว่ามีอะไรบางอย่างหรือบางคนมาก่อกวน แทรกแซงในสมองของเขา เปลี่ยนแผงวงจรของสมอง วางแผนที่เส้นประสาทในสมองใหม่ รื้อป้อนคำสั่งใหม่ให้สมอง

ผลก็คือ ทุกวันนี้เขาไม่ได้คิดด้วยแบบวิธีคิดเหมือนเดิม ที่เห็นชัดที่สุดคือ เมื่ออ่านหนังสือ

สมัย ก่อนๆ การอ่านหนังสือ หรือบทความบทกวี จะสามารถจมจ่อมตัวเองเข้าไปในเรื่องราวเรื่องเล่าทั้งหลาย มีความคิดแตกยอดต่อจากเนื้อหาที่ได้รับจากการอ่านไปได้มากมาย "แต่ทุกวันนี้ สมาธิของผมแตกซ่านเมื่ออ่านไปได้แค่สองสามหน้า" มองหาอะไรอย่างอื่นเพื่อทำต่อ

การอ่านอย่างลึกซึ้งหายไป

ตรงนี้อาจจะเข้าใจยากนิดๆ ลองกลับไปดูคำถามว่า กูเกิลกำลังทำให้พวกเราโง่ลงหรือเปล่า

แล้ว แต่ว่าเรานิยามความโง่ว่าคืออะไร แต่อย่างน้อยๆ กูเกิลทำให้เราสูญเสียความสามารถในการ จำไป เพราะไม่ต้องจำอะไร เราสามารถกูเกิลเอา ได้หมด

ปัญหาคือเมื่อในสมองไม่มีอะไรจดจำไว้ เราจะคิดอะไรต่อไปได้อย่างไร

ไม่ ต้องโทษกูเกิลก็ได้ เบอร์โทรศัพท์พ่อแม่พี่น้องลูกเมียยังไม่จำกันเลยครับ มันอยู่ใน "เมม" แต่ กูเกิลก็ยังมาช่วยไว้ เพราะเราซิงค์คอนแทคต์ของ "เมม" ในโทรศัพท์กับกูเกิล จีเมลได้ หมายความง่ายๆ ว่า แม้แต่เบอร์โทรศัพท์คนใกล้ชิดที่เดี๋ยวนี้สมองเลิกจำไปแล้ว มันฝากให้กูเกิลจำให้

สมมุติว่าโทรศัพท์หายหรือลืมไว้ที่บ้าน จะโทร.หาเมียหาลูก ก็กูเกิลไปเอาเบอร์โทร.ที่เก็บไว้ แล้วค่อยไปหยอดตังค์โทร.ตามตู้โทรศัพท์สาธารณะเอา

ที่จริงคำถามที่นิ โคลัส คาร์ ตั้งมาว่า กูเกิลกำลังทำให้พวกเราโง่ลงหรือเปล่า เป็นคำถามที่กว้างกว่านั้น ไม่ใช่แต่กูเกิล แต่ถามว่าอินเตอร์เน็ตมันทำให้เราโง่ลงหรือเปล่า มันเปลี่ยนแปลงวิธีคิด การทำงานของสมองของเราเหรือเปล่า

ผมฟันธงว่าเปลี่ยนครับ โง่หรือไม่โง่เป็นอีกเรื่อง

ถ้าไม่เปลี่ยนนั่นแหละแปลก