จาก กรุงเทพธุรกิจออนไลน์

โดย : เอื้อพันธุ์

ใกล้หน้าหนาว แล้ว คนอยู่กรุงร้อนตลอดเวลามักถามหาลมหนาว หรือไม่ดั้นด้นขึ้นดอยไปคอยให้ลมหนาวพัดผ่านผิวกายเป็นที่ระลึก สักนิดหน่อยก็ยังดี
ใกล้ หน้าหนาวแล้ว คนอยู่กรุงร้อนตลอดเวลามักถามหาลมหนาว หรือไม่ดั้นด้นขึ้นดอยไปคอยให้ลมหนาวพัดผ่านผิวกายเป็นที่ระลึก สักนิดหน่อยก็ยังดี..

เมืองไทยถือว่าโชคดี แม้จะไม่ค่อยหนาว มีแต่ร้อนกับร้อนกว่า แต่อากาศก็ไม่แปรปรวนมาก ไม่หนาวมาก ไม่ร้อนจัดจนขาดใจตาย (เพราะชินแล้ว) ในบางเมืองของบางประเทศ เช่น เมลเบิร์น คนเคยอยู่บอกว่า วันหนึ่งบางทีมี 4 ฤดูครบ ไปไหนในกระเป๋าต้องมีร่ม กันฝนด้วยกันแดดด้วย เสื้อกันหนาว ที่ถอดออกแล้วเสื้อตัวในใส่เดี่ยวๆ ได้ เพราะในวันเดียวกันมีฝนตก อากาศเย็นยะเยือก สักพักเดียวก็แดดออกร้อน

อากาศที่เปลี่ยนกะทันหันเป็นต้นเหตุให้ร่างกายปรับตัวไม่ทัน ทำให้เกิดภาวะไม่ปกติ เกิดอาการเจ็บป่วย เป็นไข้ ไม่สบายเนื้อตัว จากเย็นเป็นร้อนก็พอทน แต่ถ้าจากอากาศร้อนอยู่ดีๆ เปลี่ยนเป็นหนาว หรือฤดูฝนที่กำลังแปรเปลี่ยนเป็นฤดูหนาวที่คนโบราณบอกว่าเป็นปลายฝนต้นหนาว จะส่งผลให้ร่างกายเป็นไข้เปลี่ยนฤดู  นั่นคือ เกิดสภาวะไม่สมดุลในร่างกาย ด้วยไออุ่นในร่างกายไม่สมดุลกับสภาพอากาศ ร่างกายจะต้านทานอากาศหนาวไม่ได้ แล้วถ้าหนาวฉับพลันทันใดร่างกายทนทานไม่ได้ก็อาจถึงขั้นเสียชีวิต เช่นตัวอย่างที่พบบ่อยๆ จากคนในชนบท
 

แพทย์แผนไทยมีตำราว่าด้วยการป้องกันภัยจากลมหนาว แนะนำให้ดูแลตัวเองให้ร่างกายอบอุ่น กินอาหารที่ ถูกหลักโภชนาการ และหมั่นสังเกตความผิดปกติในร่างกาย เช่น ผิวหนังภายนอกแห้งแตก หนังหลุดลอกเป็นชั้นๆ รูรู้สึกคันตามเนื้อตัว ภายในปากเหมือนปากแห้ง ริมฝีปากแตก มีอาการคัดจมูก แน่นหน้าอก เจ็บคอ มีเสมหะตอนเช้า บางทีก็ท้องเสีย เวียนหัวแต่ไม่มีไข้ อาการที่ดูเหมือนผิดปกติเพียงนิดหน่อยแต่เป็นสัญญาณที่ร่างกายส่งเตือนแล้ว ว่า นี่คืออาการของไข้เปลี่ยนฤดูที่มากับลมหนาว
 

การดูแลร่างกายเมื่อรู้สึกว่าเกิดอาการต่างๆ ดังกล่าว ได้แก่ หาเครื่องนุ่งห่มที่อบอุ่น ป้องกันไม่ให้กระทบความเย็นจนเกินไป เวลานอนต้องสวมเสื้อผ้าหนาขึ้น ห่มผ้า ถ้าผิงไฟป้องกันความหนาวทำมากเกินไปก็ไม่ดี ต้องค่อยๆ ไล่ให้ความอุ่นเข้ามาอย่างช้าๆ เพราะถ้าหนาวแล้วมาร้อนทันที ร่างกายก็ปรับตัวไม่ทันเหมือนกัน ส่วนอาหาร การกินช่วยให้อิ่มและแล้วยังสามารถเป็นยาได้ด้วย

คนโบราณให้กินข้าวเหมือนเป็นยา ป้องกันไว้ก่อนจะได้ไม่ต้องกินยาจริง อาหารสู้ ลมหนาวเป็นพืชผักสมุนไพรที่เกิดและเติบโตในฤดูกาลนั้น โดยฤดูหนาวในเมืองไทยอยู่ระหว่างเดือนตุลาคม - มกราคม ช่วงนี้คนจะเจ็บป่วยบ่อยจากธาตุน้ำกำเริบ อาการแรกคือผิวแห้ง คันตามผิวหนัง มึนศีรษะ มีน้ำมูกไหล รู้สึกขัดยอกเนื้อตัว ขยับร่างกายไม่สะดวก ท้องอืด ควรเลือกกินอาหารบำรุงธาตุน้ำที่มีรสขมร้อน รสร้อน รสเปรี้ยว เผ็ดเล็กน้อย และงดเว้นอาหารที่มันจัด เช่น แกงส้มดอกแค ต้มยำ ต้มโคล้ง มีรสเผ็ดผสมเปรี้ยว น้ำขิง น้ำมะนาว น้ำส้ม เหยาะเกลือเล็กน้อย

คนจีนก็มีศาสตร์การกินป้องกันอากาศหนาวเย็น เขาหนาวกว่าเรามากและก็มีอาหาร “หยาง” ที่ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายมากกว่าบ้านเรา มีสูตรแพะตุ๋นยาจีน สุนัขตุ๋นเขาก็กินกัน หรือต้มแกง ข้าวต้ม โจ๊ก ที่ใส่ขิงและพริกไทยมากขึ้น ซึ่งในอาหารไทยหลายชนิดมีพริกไทยเป็นส่วนผสมอยู่แล้ว การปรุงแต่งรสให้เปรี้ยวและเผ็ดร้อนขึ้นเป็นศิลปะอย่างหนึ่งของอาหารไทย ที่รู้จักกินตามฤดูกาลเพื่อป้องกันการเจ็บป่วย ส่วนผักนั้นเนื่องจากฤดูหนาวเป็นช่วงต่อเนื่องจากฤดูฝน

หน้าหนาวบ้านเราจึงอุดมด้วยผักและเห็ดนานาชนิด และผักที่ควรเลือกกินตอนหนาว ๆ นี้ได้แก่ ยอดส้มมะขาม ยอดมะม่วง กระเจี๊ยบแดง ดอกแค เห็ดชนิดต่าง ๆ ทำแกงส้ม แกงเลียง แกงป่า ในชาติตะวันตกบอกว่า ต้องกินไขมันมากขึ้นเพราะช่วยสู้อากาศหนาวเย็น แต่ตำรับแพทย์ไทยบอกว่าจะไปขัดกับสมุฏฐานโรคเสมหะ หมายถึงยิ่งกินมันมากจะยิ่งเพิ่มเสมหะให้กำเริบขึ้น

แพทย์แผนจีนบอกอีกว่า โรคหวัดที่เป็นจากร่างกายปรับตัวไม่ทันยังแบ่งเป็นหวัดร้อนกับหวัดเย็น อาการไม่เหมือนกัน หวัดเย็นมีอาการกลัวหนาว น้ำมูกใส สะบัดร้อนสะบัดหนาว แก้ได้ด้วยดื่มน้ำขิงอุ่น ๆ หรือปรุงอาหารใส่ขิง พริกไทยและพริก ช่วยเพิ่มพลังหยาง กินข้าวต้มใส่พริกไทยเยอะ ๆ แกงจืดใส่พริกไทย สาหร่ายดำ

ถ้าเป็นหวัดร้อนจะมีอาการเจ็บคอ มีไข้ต่ำ ๆ กินน้ำเก๊กฮวยกับใบหม่อน หรือชาฟ้าทะลายโจร โรคหวัดของแผนจีนมีทั้งหวัดร้อนหวัดเย็นหวัดชื้น  หวัดเย็นมักมีอาการกลัวหนาว  น้ำมูกใส   สะบัดร้อนสะบัดหนาว   ควรดื่มน้ำขิงอุ่นๆ หรือทำอาหารที่ประกอบด้วยขิง และพริกหรือพริกไทย เพื่อเสริมความอุ่นของร่างกายเป็นการเพิ่มพลังหยาง   ให้รูขนเปิดเพื่อระบายพิษทางเหงื่อ

ถ้าคัดจมูกมากๆ ไม่ต้องไปใช้ยาหยอดจมูกราคาแพงๆ หรอก ใช้กระเทียมของเรานี่แหละ ล้างให้สะอาดตำให้แหลกเหยาะน้ำต้มสุกนิดหน่อย  บีบเอาน้ำหยอดเข้าไปในจมูก ช่วยให้หายคัดจมูก  แต่ถ้าเป็นหวัดร้อนโดยมีอาการเจ็บคอ มีไข้ต่ำๆ ให้ต้มเก๊กฮวยกับใบหม่อนดื่มหรือกินฟ้าทลายโจร
 

อาหารที่มีขายทั่วไปตามท้องตลาด ที่ดูแล้วเกิดตามฤดูกาลกินได้ทั้งนั้น ไม่ต้องกินของแปลกหายาก ตำรับจีนและไทย มีอาหารแก้ หนาว กินแล้วอบอุ่น หาได้ทั่วไปทั้งต้มผัดแกงตุ๋น กินให้ร้อนให้อุ่นท้อง เหงื่อออกสักหน่อย อาการเวียนหัวจะหายไป คือ การปรับสมดุลด้วยอาหารนั่นเอง